Odpowiedź Kortyzolu na Przebudzenie (CAR)

CAR to przemijający, natychmiastowy wzrost poziomu kortyzolu po przebudzeniu, różniący się od rytmu dziennego. Uwalnianie hormonu kortyzolu przebiega zgodnie z typowym rytmem dobowym, który zwykle charakteryzuje się wzrostem w ciągu pierwszych 30 minut po przebudzeniu i powolnym spadkiem w dalszej części dnia. Ten poranny wzrost jest znany jako (CAR) i odzwierciedla podstawową aktywność osi stresu podwzgórze-przysadka-nadnercza (HPA) w ciągu dnia. Ma złożony mechanizm regulacyjny, który zapewnia odpowiednie reakcje adaptacyjne organizmu do zmieniających się wymagań środowiskowych. Liczne badania wykazały, że pomiar stężenia kortyzolu w ślinie w różnych punktach czasowych w ciągu pierwszej godziny (bezpośrednio po przebudzeniu, 15, 30, 45, 60 minut po przebudzeniu) jest wiarygodną miarą dynamiki osi podwzgórze-przysadka-nadnercza.

• cierpiących na społeczną nadstymulację, (nadmiar interakcji społecznych),
• przewlekłym zmęczeniem,
• PTSD,
• pracujących na nocne zmiany,
• bezdechem sennym,
• krótkimi cyklami snu,
• przewlekłym stanem zapalnym,
• niewydolnością nadnerczy,
• brakiem porannej ekspozycji na światło słoneczne,
• uszkodzeniem lub zanikiem hipokampu,
• amnezją (z powodu uszkodzenia płata skroniowego).

• ciągły stres związany z pracą i odczuwany stres (CAR jest znacznie wyższy w dni robocze),
• natychmiastowy dostęp do światła po przebudzeniu,
• depresja,
• problemy ze snem,
• starszy wiek,
• fazy cyklu menstruacyjnego.

Badanie śliny jest łatwą, nieinwazyjną i bardzo precyzyjną metodą pomiaru niezwiązanego, biologicznie aktywnego hormonu. Poziom kortyzolu powinien być najwyższy 30 minut po przebudzeniu rano, stopniowo zmniejszając się w ciągu dnia, osiągając najniższy punkt przed pójściem spać. Powstała krzywa lub wzór dobowy pozwala na zlokalizowanie problemów z funkcją nadnerczy. Zaburzenia tego wzorca mogą powodować objawy związane ze stresem, zmęczeniem i bezsennością.
Badanie CAR może ujawnić zaburzenia równowagi osi HPA i wskazać kierunek interwencji klinicznej z ukierunkowanymi terapiami, takimi jak wsparcie żywieniowe, adaptogeny, zarządzanie stresem, modyfikacja behawioralna i inne interwencje dotyczące stylu życia.

Profil Dzienny Kortyzolu (3-punktowy oraz 7-punktowy)

Profil Dzienny Kortyzolu to proste badanie ze śliny, które umożliwia dobowy pomiar kortyzolu, a tym samym poziom obciążenia stresem.
W przypadku badania Profil Dzienny Kortyzolu 3-punktowy, pobranie odbywa się o 8.00, 13.00, 20.00, a w przypadku 7-punktowego bezpośrednio po przebudzeniu, 30 min., 1h, 2h, 5h, 8h i 12h po przebudzeniu.
Prawidłowo maksymalny poziom kortyzolu obserwowany jest w godzinach porannych, ok. 1-2 godzin po przebudzeniu. Następnie wartości te maleją, aby ponownie osiągnąć niewielki szczyt wczesnym popołudniem. Wieczorem powinny osiągać poziom minimalny. W przypadku ostrej sytuacji stresowej, poziom kortyzolu chwilowo wzrasta, co może wpłynąć na jedną, dwie lub wszystkie trzy wartości pomiarowe. Obniżone poziomy kortyzolu są charakterystyczne dla pacjentów cierpiących na wypalenie zawodowe lub zespół przewlekłego zmęczenia.

Ważnym antagonistą kortyzolu jest DHEA, który podobnie jak kortyzol, jest regulowany przez ACTH i produkowany w korze nadnerczy. Pozytywnie wpływa na wartości lipidowe krwi poprzez obniżenie cholesterolu LDL, zwiększając frakcję HDL. Ponadto poprawia stan odporności poprzez stymulację komórkowej odpowiedzi immunologicznej, działa przeciwzapalnie i zwiększa wrażliwość na insulinę. W przypadku przewlekłego stresu, produkcja DHEA, podobnie jak produkcja kortyzolu, najpierw wzrasta, by dalej obniżyć się poniżej nominalnego zakresu. Produkcja DHEA jest związana również z wiekiem. Osoby między 20, a 30 rokiem życia mają najwyższy wskaźnik syntezy. W dalszym okresie życia zdolność kory nadnerczy do produkcji DHEA maleje. Wówczas może dojść do zwiększonej wrażliwości na stres w starszym wieku, ponieważ brakuje antagonisty kortyzolu, przy czym jego produkcja jest niezmniejszona.