Stres Oksydacyjny – brak równowagi między wolnymi rodnikami a antyoksydantami w organizmie
W zdrowym organizmie istnieje równowaga między czynnikami prooksydacyjnymi, a antyoksydacyjnymi systemami ochronnymi, składającymi się z enzymów, witamin, pierwiastków śladowych i aminokwasów. Liczne choroby, stres, zanieczyszczenia, leki oraz nawyki żywieniowe i te związane ze stylem życia (np. palenie tytoniu) prowadzą do przesunięcia tej równowagi na korzyść utleniaczy, czyli m.in. wolnych rodników. Konsekwencje tej nierównowagi są znane jako „stres oksydacyjny”. Charakteryzują się one nadmiernym powstawaniem reaktywnych form tlenu (wolnych rodników), których organizm nie jest w stanie skompensować w dłuższej perspektywie czasu. Może to prowadzić do przewlekłych chorób i przedwczesnego starzenia się. Dotyczy to w szczególności chorób cywilizacyjnych, takich jak choroba wieńcowa, cukrzyca, miażdżyca i nowotwory. Ponadto przewlekłe choroby ośrodkowego układu nerwowego, takie jak choroba Alzheimera i choroba Parkinsona także są związane z wolnymi rodnikami.
Ze względu na swoją ekstremalną reaktywność, wolne rodniki atakują niemal wszystkie struktury ludzkiego organizmu, w tym cały szereg substratów biologicznych takich jak lipidy, białka, DNA, glukoza, a także organelle komórkowe, takie jak błony i jądra komórkowe zawierające nienasycone kwasy tłuszczowe, które są szczególnie zagrożone ze względu na budowę chemiczną (kilka wiązań podwójnych). W wyniku reakcji pomiędzy wolnymi rodnikami, a nienasyconymi kwasami tłuszczowymi obecnymi w błonach powstają tzw. nadtlenki lipidów, które prowadzą do zmian morfologicznych w błonach komórkowych.
Proces ten upośledza działanie enzymów i receptorów związanych z błoną oraz hamuje transport jonów w komórkach. Zaburzenie przepuszczalności błon skutkuje zwiększonym napływem wapnia, co inicjuje niszczenie komórki poprzez dalsze mechanizmy. Skutki uszkodzenia jądra komórkowego przez nadtlenki lipidów są bardzo poważne, ponieważ prowadzą do zniszczenia komórki i zmiany materiału genetycznego. W efekcie powstają zdegenerowane komórki, a ponieważ mechanizmy naprawcze komórek są również ograniczone, uszkodzenia spowodowane peroksydacją lipidów nie mogą być w pełni naprawione. Powoduje to przedwczesne i przyspieszone starzenie się organizmu.
Wskazania do badania:
Czynniki sprzyjające rozwojowi stresu oksydacyjnego:
Konsekwencje stresu oksydacyjnego: